„Naszym celem nadal jest to, żeby nasza szkoła była najlepsza…

Żeby była to szkoła,W której nie ma porażek

I którą wszyscy uczniowie kończą, wiedząc, jaki mają talent, jakie zdolności

I jaki typ inteligencji,Dzięki którym mogą stać się kimkolwiek zechcą.”

(Michael Alexander- – fragment wywiadu z dyrektorem szkoły)

CECHY OGÓLNE DZIECKA ZDOLNEGO

• ma wysoki iloraz inteligencji

• szybko się uczy

• ma dobrą pamięć

• posiada rozległą wiedzę ogólną

• zadaje mnóstwo sondujących problem pytań

• zagłębia się w szczególnie interesujące go dziedziny i zajęcia

• wykazuje dużą ciekawość

• ma żywą i twórczą wyobraźnię

• ma niezwykłe i autentyczne poczucie humoru

• z rozmysłem stawia sobie nowe wyzwania i wyszukuje problemy do rozwiązania

• posługuje się poprawnym słownikiem i wyszukanym słownictwem

• woli pracować samodzielnie

• ma wiele własnych pomysłów i rozwiązań różnych problemów

• łatwiej i szybciej niż jego rówieśnicy nawiązuje kontakty z ludźmi

• znajduje zarówno wyzwanie, jak i przyjemność w czysto intelektualnych dążeniach

• potrafi wykazać zdolności przywódcze już we wczesnym wieku

• wykazuje wzmożoną i głęboką wrażliwość na cudze i własne uczucia

• jest idealistą z dużym poczuciem sprawiedliwości

• wykazuje niezwykłą emocjonalną głębię oraz intensywność uczuć i zachowań

• ma wysokie wymagania względem siebie i innych

• jest perfekcjonistą

• potrafi być cyniczny

• często koncentruje się na osiąganiu celu

• jest doskonały w logicznym myśleniu

(Należy pamiętać, że dziecko zdolne nie musi wykazywać wszystkich cech)

Przyczyny, które utrudniają uczniom zdolnym osiąganie sukcesów:

1. Nadpobudliwość intelektualna, która przejawia się mnogością stawianych światu dorosłych pytań. Pytania abstrakcyjne pojawiają się bardzo wcześnie, np. u 8-latka na poziomie 15-latka.Charakterystyczną cechą jest jakość pytań (np. dlaczego czerwone światło to stop, a dlaczego idziemy na zielonym świetle). Dzieci te zadają pytania o ból, dlaczego jest i co z bólem robić. Te pytania są pytaniami poznawczymi, ale rodziców wprawiają w zakłopotanie, często w irytację i złość.

2. Nadpobudliwość wyobrażeniowa, kiedyś przypisywana wyłącznie artystom. Teraz wiadomo, że może dotyczyć małego matematyka czy fizyka. Dzieci z taką nadpobudliwością tworzą sobie wewnętrzny świat. Mają wewnętrznego przyjaciela, z którym rozmawiają, niekiedy dzielą się jedzeniem, który jest ich nauczycielem i przewodnikiem po życiu. Ten wyimaginowany przyjaciel to nowy, magiczny język, niezrozumiałe dla otoczenia miny i gesty. Często takie zachowania dziecka zdolnego są odbierane przez dorosłych jako patologiczne. W przypadku dzieci zdolnych jest to prawidłowość rozwojowa.

3. Nadpobudliwość emocjonalna, która jest najbardziej widoczna, ale też dla rodziców najbardziej niepokojąca. Dzieci zdolne mają więcej niezaspokojonych emocji niż inne dzieci. Często traktowane są przez rodziców zbyt serio. Z powodu wysokiego poziomu rozwoju poznawczego mają stawianą wysoko poprzeczkę z pomijaniem potrzeby ciepła i miłości. Nawet pracując nad wynalazkiem groźnym dla ludzi dziecko takie może płakać nad samotnością odtrąconego przez stado słabego bociana czy wróbelka ze złamanym skrzydełkiem. Rozdźwięk między rozwojem twórczym, intelektualnym a emocjonalnym jest znaczący, bardziej widoczny niż u dzieci przeciętnych.

4. Nadpobudliwość zmysłowo – sensoryczna odbierana jako nadpobudliwość ruchowa, niezdyscyplinowanie, niesubordynacja. Dzieci te pracując nad problemem potrafią kręcić się, nagle przeszkadza im szew w spodniach, które bez przeszkód nosiły już dwa tygodnie.

Nie lubią obcisłych rajstop i swetrów golfów. Częściej niż inne dzieci maja uczulenia i alergie. Odczuwają przy tym widoczny przymus pracy. Są bardziej wrażliwe na wiele bodźców zmysłowych.

5. Nadpobudliwość psychomotoryczna to cecha, którą często interpretuje się jako brak skupienia i uwagi, większe i częstsze dekoncentrowanie się. Dzieci zdolne w czasie lekcji potrafią się zamyślać, wręcz odwrócić od osoby mówiącej. W klasie odwracają się od nauczyciela, nawet kiedy siedzą w pierwszej ławce. Ale w tym czasie układają opowiadanie, tworzą wiersz, rozwiązują zadanie matematyczne.

Wszystkie te nadpobudliwości jeżeli dotyczą dziecka zdolnego, są cechami charakterystycznymi, prawidłowościami.

Zagrożenia wynikające z nieudzielania wsparcia dzieciom zdolnym :

Jedną z najpopularniejszych konsekwencji pozostawienia dziecka zdolnego samemu sobie jest rozwinięcie się u niego tzw. syndromu nieadekwatnych osiągnięć. Oznacza on sytuację, w której uczeń nie wykorzystuje w pełni swych zdolności. Uczniowie ci zwykle zaczynają edukację szkolną jako elokwentne maluchy, aż w pewnym momencie ich entuzjazm związany z uczeniem się wygasa, u niektórych dzieci stopniowo, u innych nagle i nieoczekiwanie. Gdy dziecko zaczyna cierpieć na syndrom nieadekwatnych osiągnięć wyniki są coraz niższe. Nawet do tego stopnia, że dziecko o wysokim ilorazie inteligencji staje się uczniem dostatecznym. Ponadto mogą rozwinąć się niekorzystne wychowawczo postawy, jako reakcja – bunt na brak zrozumienia, niedostrzegania i niedoceniania twórczej indywidualności oraz zbyt schematyczne podejście nauczyciela do realizacji zadań dydaktycznych.

Jakie metody pracy warto stosować w trakcie nauki szkolnej, aby nie „ginęli nam” uczniowie wybitni ?

Mogą one być rozmaite, np.:

– Primum non nocre, czyli „po pierwsze nie szkodzić”. Szkodzimy wówczas, gdy świadomie czy nieświadomie działamy przeciw przejawom i rozwojowi myślenia intuicyjnego. Dzieje się tak również wbrew najlepszym intencjom, np. gdy przeceniamy myślenie logiczne.

– Dbaj o wszechstronny rozwój dziecka.

– Ceń intuicję, dostarczaj uczniom przykładów z różnych dziedzin świadczących o pozytywnej roli intuicji (np.T. Edison).

– Aktywizuj prawą półkulę mózgową; ceń zaangażowanie emocjonalne, domysł, a nawet zgadywanie (w rozsądnych granicach).

– Rozwijaj twórcze myślenie uczniów ; doceniaj indywidualizm (wychodzenie poza schematy).

– Dbaj o sprzyjającą atmosferę na zajęciach dydaktycznych; ceń swobodę w wyrażaniu własnych poglądów, stosuj zasadę odroczonego wartościowania pomysłów uczniowskich, pozwalaj na udział humoru i dowcipu w treningu myślenia intuicyjnego.

– W rozwiązywaniu problemów wymagających zaangażowania myślenia intuicyjnego szczególną rolę odgrywa motywacja. Jeśli zadania logiczne można rozwiązać przynajmniej do pewnego stopnia bez zaangażowania emocjonalnego, to myślenie intuicyjne bez pozytywnych emocji jest możliwe tylko w znikomym stopniu.

– Ciekawe prowadzenie lekcji (unikać monologów). Zwłaszcza w klasach młodszych należy pamiętać, że uczniowie klas szkół podstawowych to nie grupa słuchaczy na studiach.

– Umożliwienie indywidualnego toku nauki z poszczególnych przedmiotów lub przenoszenie do klas programowo wyższych z jednego lub kilku przedmiotów, o ile dziecko wykazuje ponadprzeciętne zainteresowania (pozwalają na to odpowiednie rozporządzenia MENiS.

W Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej we Wrześni znajdziesz pomoc w zakresie wspierania indywidualnego rozwoju dzieci zdolnych.

Opracowała Agnieszka Skrzypek